महर्षिकण्वचरितम्

 महर्षिकण्वचरितम्

महर्षि कण्व: आश्रमस्य कुलपति: अस्ति | अस्य अपरं अभिधानं काश्यप: अपि अस्ति, यत: स: महर्षि मरीचिनन्दन कश्यपस्य पुत्र अस्ति| स: नैष्ठिक ब्रह्मचारी अस्ति| तस्य आश्रम: मालिनि नद्या: तटे अस्ति| स: श्रोत- विधिनां प्रतिदिवसं यज्ञं करोति स्म:|

 शकुन्तला महर्षि कण्वस्य पोष्य-पुत्री अस्ति, महर्षि अस्य जननी जनक विरहितां, शकुन्तलां ओरस सन्तानवत् पालनं पोषणं करोति तया शकुन्तलाया: प्रतिकुल दैव: शान्त करणाय सोमतीर्थम् गच्छति| स: शकुन्तलाया: शालीनतया अति प्रभावितोऽस्ति| अतैव स्वकीय अनुपस्थिति: अवस्थायाम् स अतिथि सत्कारस्य सर्वमपि कार्यभारं व्यवहारकुशलां शकुन्तलां प्रयच्छति स्म:|

 महर्षे तपोबलं अद्वितीयमस्ति येन प्रभावितो भूत्वा दुष्यन्त: तृतीय अङ्के कथयति ‘जाने तपसो वीर्यम्’| शकुन्तलाया: पतिगृहगमनकाले तस्यै कृते य: उपदेशं दत्तं गुरुन् स: तु भारतीय संस्कृतौ स्वर्णाक्षरेषु अङ्कितं करणीयं योग्यम् अस्ति एतस्य मूल्यं तु निर्धना स्त्रे: समारभ्य: महाराज्ञी पर्यन्तं समामेव अस्ति | महर्षे: हृदयस्य उद्गारा: शकुन्तलां प्रति असीमं प्रेमं प्रकटयन्ति| वत्से! अलं रुदितेन स्थिर भव वत्से | न इदं विस्मरिष्यामि अनसूये? प्रियंवदे गतां वा सहचरी इत्यादय: उक्तय: वात्सल्यं परिपूर्णा सन्ति|

 कण्व महर्षे शिक्षयां भारतीय धर्मस्य उज्जवला देदीप्यमाना अस्ति| वर्णाश्रम धर्म प्रति आस्था तथा कौटुम्बिक कर्तव्यान् प्रति सजगतया: प्रतिपादनम् अस्ति| यथा गुरुन् वास्तविकरूपेण कथयितुं शक्ये महर्षि कण्व: अस्माकं भारतीय- संस्कृते: सन्देशस्य प्रति ध्वनित कर्ता आसीत् |